Không chỉ là một
Anh hùng giải phóng dân tộc, lãnh tụ thiên tài, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn là người
sáng lập nền báo chí cách mạng Việt Nam và cũng là nhà báo lỗi lạc của nền báo
chí ấy. 97 năm qua, đến nay những lời dạy
của Người về báo chí vẫn là tài sản quý đối nền báo chí cách mạng Việt
Nam. Ngày 21/6/1925, tại Quảng Châu (Trung Quốc), lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc
đã sáng lập Báo Thanh Niên, cơ quan của tổ chức Thanh niên Cách mạng Việt Nam.
Đây là tờ báo cách mạng Việt Nam đầu tiên do Bác Hồ sáng lập, chỉ đạo và là người
biên tập chính. Báo Thanh Niên giữ vai trò lịch sử đặc biệt quan trọng, mở đầu
cho việc tuyên truyền chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa cách mạng theo quan điểm
Mác - Lênin, viết bằng quốc ngữ Việt Nam, được phổ biến rộng khắp cả nước,
trong người dân Việt Nam, nhất là trong tầng lớp thanh niên, công nhân, nông
dân…
Là người am
hiểu tinh hoa văn hóa đông tây, kim cổ và sớm tiếp thu chủ nghĩa Mác-Lênin, Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã thấy rõ sức mạnh to lớn, diệu kỳ của báo chí trong sự nghiệp
cách mạng, trong đời sống xã hội và trong việc nâng cao dân đức, dân trí. Đặc
biệt, từ thực tiễn hoạt động sinh động của cách mạng Việt Nam, Bác coi báo chí
là một thứ vũ khí cách mạng sắc bén và đã sử dụng báo chí một cách tài tình để
tuyên truyền cách mạng, để vận động nhân dân tham gia sự nghiệp cách mạng.
Chủ tịch Hồ
Chí Minh còn sáng lập ra 9 tờ báo: Người cùng khổ (Le Paria năm 1922), Quốc tế
Nông dân (1924), Thanh Niên (1925), Công Nông (1925), Lính Kách mệnh (1925),
Thân Ái (1928), Việt Nam Độc lập (1941), Cứu quốc (1942) và Tạp chí Đỏ
(1930). Bác chỉ thị thành lập Đài phát thanh Quốc gia (nay là Đài Tiếng
nói Việt Nam) ngày 7/9/1945; thành lập Hãng tin Quốc gia (nay là Thông tấn xã
Việt Nam) ngày 15/9/1945; báo Sự Thật (nay là báo Nhân Dân), ngày
11/3/1951.
Trong suốt
cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Bác sử dụng trên 170 bút danh để viết
trên 2.000 bài báo bằng nhiều thứ tiếng khác nhau, nhiều thể loại khác nhau
(chính luận, tiểu phẩm, truyện, ký và thơ...) đề cập đến toàn bộ các vấn đề rộng
lớn của cách mạng, của đời sống xã hội. Ngòi bút của Bác bao quát rộng lớn những
vấn đề có ý nghĩa quan trọng đang đặt ra, phân tích một cách sắc sảo, cụ thể, đánh
giá rõ ràng, xác đáng, đưa ra các giải pháp thiết thực, khả thi yết. Đặc biệt
trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, những bài viết của
Bác như một lời kêu gọi, có tác dụng vô cùng to lớn, trở thành sức mạnh tinh thần
mạnh mẽ, cổ vũ toàn dân tham gia kháng chiến giành độc lập dân tộc, thống nhất
đất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh thực sự là một nhà báo cách mạng vĩ đại. Những
tác phẩm báo chí của Người dù ở thể loại nào, viết về vấn đề gì đều có một sắc
thái rất riêng, hết sức độc đáo, sáng tạo.
Không
chỉ là người sáng lập báo chí cách mạng Việt Nam, là tác giả của một khối lượng
không nhỏ các bài báo, đóng góp to lớn vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc,
Bác còn có những lời chỉ dạy sâu sắc về người làm báo. Các bài viết của
Người bao giờ cũng có giá trị lý luận và thực tiễn cao; vừa nhuần nhụy, đậm đà
tính dân tộc, vừa giàu tính hiện đại; vừa mang tính chiến đấu, vừa có sức cảm
hóa, thuyết phục mạnh mẽ đối với người đọc… Đó chính là phong cách báo chí Hồ
Chí Minh.
Người
luôn nhấn mạnh vai trò quan trọng của người làm báo: “Nói đến báo chí trước hết
phải nói đến những người làm báo”, “Cán bộ báo chí cũng là chiến sỹ cách mạng.
Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”, “Tờ báo chỉ là giấy trắng mực
đen mà thôi. Nhưng với giấy trắng mực đen ấy, người ta có thể viết những bức tối
hậu thư”.
Vì vậy, đối với người làm báo, đạo đức và năng lực là yêu cầu
không thể thiếu để báo chí xứng đáng với vai trò vị trí quan trọng trong công
cuộc cách mạng chung của đất nước. Yêu cầu đầu tiên đối với người làm báo là phải
vững vàng về phẩm chất chính trị. Bác căn dặn, “tất cả những người làm báo (người
viết, người in, người sửa bài, người phát hành…) phải có lập trường chính trị vững
chắc. Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì những việc khác mới
đúng được. Cho nên các báo chí của ta đều phải có đường lối chính trị
đúng”.
Bác đã cụ thể
hóa phẩm chất chính trị của một nhà báo phải được thể hiện từ việc xác định đối
tượng phục vụ và nhiệm vụ của báo chí là: “Báo chí ta không phải để cho một số
ít người xem, mà để phục vụ nhân dân, để tuyên truyền giải thích đường lối,
chính sách của Đảng và Chính phủ, cho nên báo chí phải có tính chất quần chúng
và tinh thần chiến đấu”. “Để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang của mình, cán bộ báo chí
cần phải tu dưỡng đạo đức cách mạng. Đạo đức đó là cần kiệm, liêm chính, chí
công vô tư”. Bác cũng yêu cầu cán bộ báo chí phải biết tự phê bình và phê bình.
Bác coi đó “là vũ khí cần thiết và sắc bén nó giúp cho chúng ta sửa chữa sai lầm
và phát triển ưu điểm”. Đối với nhà báo cách mạng “viết cũng như mọi việc khác,
phải có chí, chớ giấu dốt, nhờ tự phê bình và phê bình mới tiến bộ.
Đất nước
đang bước vào thời kỳ phát triển với thế và lực mới, cơ hội đi cùng khó khăn,
thách thức. Trong bối cảnh đó, nhiệm vụ của báo chí rất nặng nề. Mỗi người làm
báo cần luôn giữ cho mình “Tâm sáng, lòng trong, ngòi bút sắc”, không ngừng tự
học và rèn luyện nhằm nâng cao chất lượng công tác báo chí trên lĩnh vực thông
tin, tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của
Nhà nước, đóng góp hiệu quả vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
xã hội chủ nghĩa.
Công
Sang